Slaapstoornissen die gepaard gaan met abnormale of storende bewegingen of gedrag vallen onder de categorie parasomnieën. Een van de meest bekende van deze aandoeningen is slaapwandelen, een aandoening die formeel bekend staat als somnambulisme. Slaapwandelen is wanneer een persoon niet goed slaapt. In plaats daarvan staan ze op en lopen rond, soms openen ze deuren of rijden ze auto’s. Hoewel ze wakker lijken te zijn, zijn ze tijdens het uitvoeren van deze acties in een volledige slaaptoestand. Studies hebben aangetoond dat naar schatting 1 tot 15 procent van de mensen last heeft van een zekere mate van slaapwandelen. Zowel kinderen als volwassenen kunnen slaapwandelen. Het komt echter vaker voor bij kinderen.
Om te begrijpen waarom sommige mensen niet comfortabel in hun bed blijven tijdens het slapen, is het belangrijk om eerst te kijken naar de oorzaak van slaapwandelen en wanneer het optreedt. Mensen die slaapwandelen bevinden zich in stadium N3 van de non-rapid eye movement (NREM) slaap. NREM-slaap verschilt van snelle oogbewegingen, of REM, slaap, het stadium waarin mensen dromen. NREM trap N3 is het diepst. Slaapwandelen heeft niets te maken met het comfort van een matras. Het is niet bekend waarom dit gebeurt. Sommige onderzoekers denken echter dat het kan worden veroorzaakt doordat de hersenen proberen over te gaan van NREM naar wakker.
Van andere aandoeningen wordt ook vaak gedacht dat ze bij sommige personen slaapwandelen veroorzaken. Dit omvat het gebruik van alcohol, kalmerende middelen, slaapmiddelen en medicijnen die worden gebruikt om psychiatrische stoornissen te behandelen. Depressie, waarvan wordt gedacht dat het het risico op somnambulisme met 3,5 procent verhoogt, evenals obsessieve compulsieve stoornis (OCS), waardoor iemand zo kwetsbaar kan worden als vier keer zoveel kans om slaapwandelaars te worden. Bijkomende oorzaken kunnen problemen zijn zoals abnormale slaapademhalingspatronen, gastro-oesofageale refluxziekte, rustelozebenensyndroom, stress en koorts of koortsgerelateerde ziekten. Mensen die ten minste één ouder hebben gehad die last heeft van slaapwandelen, hebben meer kans om het te ervaren. Slaaptekort en slaapapneu dragen mogelijk ook bij aan een verhoogd risico.
Mensen die slaapwandelen, kunnen twee of meer afleveringen per maand ervaren.
Tijdens deze afleveringen lopen ze mogelijk het risico op lichte tot ernstige verwondingen terwijl ze zich voortbewegen. Ze lopen ook risico op letsel als ze het huis uit gaan. Trappen kunnen gevaarlijk zijn in huis. Ze kunnen het ook onveilig maken om gevaarlijke activiteiten uit te voeren, zoals het hanteren van scherpe voorwerpen.
Wanneer mensen voor het eerst gaan slaapwandelen, is het belangrijk dat ze hun arts raadplegen. De arts kan een diagnose stellen van elke ziekte die het slaapwandelen zou kunnen veroorzaken. Hoewel er veel manieren zijn om slaapwandelen te behandelen, is dit niet altijd nodig, tenzij het gedrag aanhoudend of storend is of als iemands onbewuste gedrag wijst op een verhoogd risico op letsel. Kinderen die slaapwandelen, stoppen er vaak mee tegen de tijd dat ze de tienerleeftijd bereiken.
Een arts kan helpen bepalen of behandeling nodig is en wat de meest effectieve aanpak is. De eerste stap is het aanpakken van de onderliggende oorzaak. Mogelijk moet u overstappen of medicatie starten. Andere stappen kunnen zijn: zelfhypnose of het wakker maken van een persoon die regelmatig slaapwandelt 15 minuten voordat een episode normaal gesproken zou beginnen. Anticiperend wakker worden is een aandoening waarbij de persoon minstens 15 minuten wakker moet blijven voordat hij of zij weer kan gaan slapen. Het verminderen van stress en het opzetten van een slaaproutine die voldoende slaaptijd mogelijk maakt, kan ook nuttig zijn.
